Eenvoudig gezegd is coaching een proces dat gericht is op het verbeteren van prestaties en dat eerder gericht is op het ‘hier en nu’ dan op het verre verleden of de toekomst.
Hoewel er veel verschillende modellen van coaching zijn, denken we hier niet aan de ‘coach als expert’ maar in plaats daarvan aan de coach als facilitator van leren.
Er is een groot verschil tussen iemand onderwijzen en hem helpen te leren. Bij coaching is de coach fundamenteel bezig het individu te helpen zijn eigen prestaties te verbeteren: met andere woorden, hem te helpen leren.
Goede coaches geloven dat het individu altijd het antwoord op zijn eigen problemen heeft, maar begrijpen dat hij hulp nodig kan hebben om het antwoord te vinden.
Het ‘innerlijke spel’
Geen bespreking van coaching zou compleet zijn zonder vermelding van Timothy Gallwey en zijn inzichten in het ‘innerlijke spel’.
Gallwey’s boek, The Inner Game of Tennis, revolutioneerde het denken over coachen. Hij suggereerde dat de grootste hindernissen voor succes en het bereiken van potentieel intern waren, niet extern. Zijn inzicht was dat coaches individuen konden helpen hun spel te verbeteren door ze af te leiden van hun innerlijke dialoog en vooral van de kritische stem die zei: “Niet zo! Concentreer je op je handen! Maak er een andere hoek van!”.
Door die innerlijke stem af te leiden, kon het lichaam het overnemen. Het blijkt dat het lichaam vaak een heel duidelijk idee heeft van wat het moet doen als interne dialogen onderdrukt worden. Gallwey gebruikte het voorbeeld van mensen vragen zich te concentreren op de hoogte waarop ze de tennisbal slaan. Deze activiteit heeft op zich geen belang, maar de eenvoudige handeling van het erop concentreren leidde de innerlijke stem af en stelde het bekwame lichaam in staat het over te nemen. Het individu ontspande en zijn tennis verbeterde onmiddellijk.
Gallwey’s echte inzicht was dat dit niet alleen voor tennis gold, maar dat individuen over het algemeen wel degelijk de antwoorden op hun eigen problemen in zichzelf hadden.
Het essentiële van coachen is dan dat je mensen helpt te leren die innerlijke stem tot zwijgen te brengen en hun instincten, of hun onderbewustzijn, toe te staan het over te nemen. Soms betekent dat het afleiden ervan, en soms gaat het erom het ‘ergste scenario’ te onderzoeken en de angst weg te nemen.
Het Competentie Cyclus Model van Leren
Een nuttig model voor leren is de Competentie Cyclus, een model met vier fasen dat je kan helpen je competenties te identificeren:
1) Onbewuste onbekwaamheid
Je weet niet dat je iets niet weet.
Een goed voorbeeld zou een kind zijn dat nog nooit een fiets gezien heeft, of er geen idee van heeft dat er een andere taal bestaat dan de zijne.
2) Bewuste onbekwaamheid
Je bent je ervan bewust geworden dat je een bepaalde vaardigheid mist.
Een voorbeeld zou kunnen zijn het kind dat andere kinderen heeft zien fietsen, of iemand een andere taal heeft horen spreken, en het daarom wil leren.
3) Bewuste bekwaamheid
Je hebt geleerd hoe je iets moet doen, maar je moet er nog steeds over nadenken om het te kunnen doen.
Een voorbeeld is het kind dat kan fietsen, maar eraf valt als het niet meer oplet waar het heen gaat.
4) Onbewuste bekwaamheid
Je hebt zo goed geleerd hoe je iets moet doen dat het in je hersenen is verankerd.
Je hoeft niet meer na te denken over hoe je het doet, maar doet het gewoon. Sterker nog, als je er te hard over nadenkt, lukt het je misschien niet meer.
Coaches moeten het stadium waarin een individu zich bevindt vaststellen om de juiste soort taal te gebruiken om hem naar het volgende stadium te helpen. Het is immers moeilijk om te proberen een vaardigheid te verbeteren als je niet weet dat je er een tekort aan hebt.
De verschillen tussen lesgeven, coachen, mentorschap en counseling
Hoewel lesgeven, coachen, mentorschap en counseling enkele belangrijke kenmerken en vaardigheden gemeen hebben, zijn ze niettemin heel verschillend en het is belangrijk dat je je bewust bent van de verschillen.
Onderwijzen en trainen
Bij lesgeven en opleiden gaat het om een deskundige leraar die zijn leerlingen kennis bijbrengt.
Hoewel de beste leraren participatieve en interactieve technieken zullen gebruiken, zoals coaching, is er zeer zeker een onevenwicht in kennis, waarbij de leraar als expert het ‘juiste antwoord’ kent.
Coaching
Coaching houdt de overtuiging in dat het individu de antwoorden op zijn eigen problemen in zich heeft.
De coach is geen vakdeskundige, maar is er veeleer op gericht het individu te helpen zijn eigen mogelijkheden te ontsluiten. De nadruk ligt sterk op het individu en wat er in zijn hoofd omgaat. Een coach is niet noodzakelijk een aangewezen persoon: iedereen kan een coachende houding aannemen tegenover anderen, of het nu leeftijdgenoten, ondergeschikten of meerderen zijn.
‘Coachen’ is een van de essentiële leiderschapsstijlen die Daniel Goleman identificeerde (zie onze pagina over Leiderschapsstijlen voor meer en doe onze ‘Wat voor soort leider ben je?’ zelfevaluatie om uit te vinden hoe goed je coachende leiderschapsstijl ontwikkeld is).
De belangrijkste vaardigheid van coachen is het stellen van de juiste vragen om het individu te helpen zijn eigen problemen door te werken.
Mentoring
Mentoring is vergelijkbaar met coaching. Men is het er algemeen over eens dat een mentor een begeleider is die iemand helpt om sneller te leren of zich te ontwikkelen dan hij of zij alleen zou kunnen doen.
Op de werkplek worden mentoren vaak in onderling overleg formeel als zodanig aangewezen, en buiten de lijnmanagementketen van een persoon. Meestal hebben ze aanzienlijke ervaring en deskundigheid in de lijn van de persoon.
Een mentorrelatie richt zich meestal op de toekomst, loopbaanontwikkeling, en het verbreden van iemands horizon, in tegenstelling tot coaching, dat meer gericht is op het hier en nu en het oplossen van onmiddellijke problemen of kwesties.
Counselling
Counselling staat dichter bij een therapeutische interventie. Het richt zich op het verleden, en helpt het individu belemmeringen en problemen uit zijn verleden te overwinnen en verder te gaan. Hierbij kan de aandacht zowel intern als extern gericht zijn.
Lees ook dit volgende artikel: Wat is counselling?
De verschillen tussen deze verschillende ‘leermethoden’ kunnen als volgt samengevat worden:
| Leer Methode: | Coaching | Begeleiden | Counselling |
| De vraag: | Hoe? | Wat? | Waarom? |
| De focus: | Het heden | De toekomst | Het verleden |
| Insteek: | Verbeteren van vaardigheden | Ontwikkelen en stellen van leerdoelen | Psychologische barrières overwinnen |
| Doel: | Vergroten van bekwaamheid | Grenzen verleggen | Zelfbegrip of inzicht opbouwen |
Conclusie
De term ‘coaching’ betekent veel verschillende dingen voor verschillende mensen, maar in het algemeen gaat het erom individuen te helpen hun eigen problemen op te lossen en hun eigen prestaties te verbeteren.
Het maakt niet uit of coaching gebruikt wordt in sport, leven of zaken, de goede coach gelooft dat individuen altijd het antwoord op hun eigen problemen hebben. Ze hebben alleen hulp nodig om ze te ontsluiten.